พาหุสัจจะ แปลว่า ความสดับมาก โดยอรรถได้แก่การศึกษา
การศึกษานั้นย่อมเป็นของสำคัญ เพราะเป็นเหตูส่งเสริมให้คนมีความรู้ความสามารถยิ่งขึ้น คนเราแม้จะมีเชาวว์ไหวพริบมาแต่กำเนิดสักเพียงไรก้ดี แต่ถ้าขาดการศึกษา เชาว์ไหวพริบอันมีอยู่ก็เป็นหมัน ไม่ทำประโยชน์ได้ เพราะฉะนั้นการศึกษาจึงเป็นของนิยมของคนทั่วไป
บุคคลที่ปรากฎว่าเป็นผู้มีสติปัญญาฉลาดเฉลียว เฉียบแหลม จะเป็นสมัยใดใดก็ตาม ล้วนต้องเป็นผู้อยู่ในวงแห่งการศึกษาทั้งนั้นจะนอกไปจากนี้หาได้ไม่ แต่ถึงอย่างนั้นการศึกษาซึ่งจะสำเร็จเป็นความเจริญแก่บุคคล ยังต้องอาศัยบุคคลรู้จักใช้ให้สำเร็จประโยชน์และปฏิบัติตนสมแก่ความรู้
พระพุทธาษิตมีอยู่ กล่าวแต่ใจความว่า บุคคลในโลกมีอยู่ 4 จำพวก
พวกที่หนึ่ง ศึกษาน้อย ทั้งไม่หยั่งทราบเหตุผล เป็นผู้ปฏิบัติไม่สมควร
พวกที่สอง ศึกษาน้อย แต่หยั่งทราบเหตุผล เป็นผู้ปฏิบัติสมควร
พวกที่สาม ศึกษามาก แต่ไม่หยั่งทราบเหตุผล เป็นผู้ปฏิบัติไม่สมควร
พวกที่สี่ ศึกษามาก ทั้งหยั่งทราบเหตุผล เป็นผู้ปฏิบัติสมควร
แล้วทรงติพวกที่หนึ่ง พวกที่สาม ทรงสรรเสริญพวกที่สี่และสอง
ตามนัยแห่งพุทธภาษิต สันนิษฐานได้ว่า บุคคลแม้ประกอบด้วยการศึกษา แต่ไม่ใช้ความรู้ให้สำเร็จประโยชน์ และปฏิบัติตนไม่สมควร ความศึกษาก็ไร้ผล ต่อรู้จักใช้และปฏิบัติตนดี จึงจะสามารถส่งเสริมบุคคลให้ยิ่งขึ้นไป
พาหุสัจจะที่จัดเป็นมงคลนั้น ก็เพราะเหตุแห่งความสรรเสริญ และเป็นเหุตุให้ละความเขลา ก้าวขึ้นสู่ความฉลาด ด้วยเหตุดังกล่าวแล้วนั้น สมเด็จพระบรมโลกนาถ จึงตรัสว่า…………
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
อริยสาวกที่เป็นผู้สดับ ย่อมละอกุศล
บำเพ็ญกุศล ละกรรมอันมีโทษ
บำเพ็ญกรรมอันปราศจากโทษ
ย่อมบริหารตนให้บริสุทธิ์
เมื่อบุคคลผู้เจริญด้วยการศึกษาถือปฏิบัติ อบรมตนให้เป็นคนดี ในไตรภพ กระทั่งเป็นคนบริสุทธ์ หลุดพ้นจากกองทุกข์ทั้งปวงแล้ว สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าจึงตรัสว่าเป็นมงคลยอดชีวิต เพราะเป็นเหตุให้บุคคลนั้น เจริญด้วย มนุษยสมบัติ สวรรคสมบัติ และนิพพานสมบัติ ชื่อว่าดำเนินตนอยู่ในทางแห่งความเจริญ จัดว่าเป็นมงคลแก่ตนประการหนึ่ง
การจะเป็น พหูสูต นั้นไม่ยาก
คือฟังมาก หลายหน จนคุ้นหู
ฟังธรรมมะ ทุกวัน จากเจ้ากู
จะได้รู้ หลักธรรม ย้ำมงคล
0 ความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น